در این قسمت از برنامه «کناره»، وحید آگاه میزبان گفتوگویی عمیق و تاملبرانگیز با حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار، است. محور این بحث، کتاب کلاسیک و جریانساز «قدرت بیقدرتان»، اثر واتسلاف هاول، نمایشنامهنویس و چهره برجسته تاریخ معاصر چک، است. این برنامه فراتر از یک معرفی کتاب ساده، به کالبدشکافی مفاهیمی میپردازد که هاول برای توصیف جوامع مدرن به کار برد و امروزه نیز به طرز شگفتانگیزی کاربردی و قابل تامل است.
حامد بیدی در این گفتگو، به زیبایی دو مفهوم کلیدی هاول را برای مخاطبان روشن میسازد: جامعه پساتوتالیتر و پدیده اتوماتیسم یا خودکارگرایی. او توضیح میدهد که چگونه در یک جامعه پساتوتالیتر، ایدئولوژی حاکم دیگر از باوری عمیق نشأت نمیگیرد، بلکه به پوستهای از شعارها و تشریفات توخالی تبدیل میشود. شهروندان در چنین سیستمی، نه از روی اعتقاد، بلکه برای حفظ امنیت و آسایش روزمره، خود را با قوانین نانوشته سیستم هماهنگ میکنند. این همرنگی، نه از سر اجبار مستقیم، بلکه از طریق مکانیسمی درونیشده عمل میکند که هاول آن را «اتوماتیسم» مینامد؛ وضعیتی که در آن افراد به صورت خودکار و بدون تفکر انتقادی، رفتارهایی را تکرار میکنند که به بازتولید ساختار موجود کمک میکند.
این گفتوگو به ما نشان میدهد که بزرگترین قدرت یک سیستم سرکوبگر، نه در خشونت عریان، بلکه در واداشتن افراد به مشارکت در یک بازی دروغین نهفته است. در مقابل، هاول راه رهایی را در «زیستن در دایره حقیقت» میبیند؛ یعنی پایبندی به ارزشهای فردی و تن ندادن به دروغ، حتی در کوچکترین کنشهای روزمره. این برنامه، دعوتی است برای اندیشیدن به اینکه چگونه حقیقت، به خودی خود، میتواند به قدرتمندترین سلاح برای «بیقدرتان» تبدیل شود و راهی برای شکستن چرخه تسلیم و انفعال باز کند.
